علم و دانش
نوموفوبیا؛ بیماری نامرئی قرن که همه گرفتار آن هستیم!
آیا تا به حال از جا پریدید چون گوشی‌تان در جیب‌تان نبود؟ یا هر دو دقیقه یک‌بار میل شدیدی به چک‌کردن نوتیفیکیشن‌ها داشتید؟ شاید هم خواب‌تان نبرده مگر اینکه آخرین بار فید اخبارتان را مرور کنید؟ اگر پاسخ‌تان بله است، بدانید تنها نیستید به دنیای افراد نوموفوب خوش آمدید.
نوموفوبیا چیست؟
نوموفوبیا (Nomophobia) ، ترکیبی از عبارت انگلیسی “no mobile phone phobia”، ترسی افراطی از دور بودن یا دسترسی‌نداشتن به تلفن همراه است. گرچه هنوز رسماً به‌عنوان یک اختلال روانی شناخته نشده، اما بسیاری از متخصصان سلامت روان، آن را نوعی بیماری نوین و نشانه‌ای از وابستگی عمیق انسان مدرن به فناوری می‌دانند. علائم این اختلال در سه دسته جای می‌گیرند:
روانی:
- اضطراب شدید در نبود گوشی
- نگرانی دائمی از کم‌شدن باتری
- ترس از عقب‌ماندن از اخبار و پیام‌ها (FOMO)
- وحشت در نبود آنتن یا وای‌فای
- ناتوانی در تمرکز
جسمی:
- افزایش ضربان قلب
- تعریق زیاد
- لرزش یا بی‌قراری
- تهوع یا درد شکم
تأثیر بر زندگی روزمره:
- آسیب به روابط اجتماعی و خانوادگی
- اختلال خواب (بی‌خوابی ناشی از اسکرول بی‌پایان)
- کاهش بهره‌وری کاری
- ناتوانی در لذت‌بردن از اوقات فراغت بدون صفحه نمایش
علت این وابستگی چیست؟
- طراحی اعتیادآور گوشی‌ها
- فشار اجتماعی و کاری
- اضطراب‌های پنهان و ترس از تنهایی
خوشبختانه می‌توان رابطه‌ای سالم‌تر با گوشی برقرار کرد:
- قانون‌گذاری شخصی:
- تعیین بازه‌های بدون موبایل (مثلاً یک ساعت قبل خواب)
- اختصاص فضاهای «بدون صفحه» مانند اتاق خواب یا میز غذا
- کاهش محرک ها:
- خاموش‌کردن اعلان‌های غیرضروری
- فعال‌سازی حالت سیاه‌وسفید صفحه نمایش
- بازگشت به زندگی واقعی:
- انجام فعالیت‌هایی مانند کتاب‌خوانی یا ورزش
- جایگزینی عادت گوشی‌چک‌کردن با گفت‌وگو یا مشاهده محیط
- درمان حرفه‌ای:
- در موارد شدید، درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌تواند مؤثر باشد.
