رژیم گیاهی سالم؛ سپری در برابر بیماری‌های مزمن
بیماری‌های مزمن همزمان به شرایطی گفته می‌شود که فرد به دو یا چند بیماری مانند دیابت، سرطان یا بیماری قلبی مبتلا باشد. این مشکل به‌ویژه در میان سالمندان بالای ۶۰ سال رو به افزایش است.
در سال‌های اخیر، توجه به فواید رژیم‌های گیاهی بیشتر شده است؛ رژیم‌هایی که بر پایه خوراکی‌های گیاهی و با مصرف کم یا بدون غذاهای حیوانی هستند. اما پرسش این است: آیا هر رژیم گیاهی واقعاً سالم است؟ آیا خوراکی‌هایی مثل غلات صبحانه صنعتی یا انرژی‌بارها می‌توانند جایگزین میوه، سبزیجات و حبوبات شوند؟
پژوهشی گسترده که در نشریه The Lancet Healthy Longevity منتشر شد، نشان داد کیفیت مواد غذایی گیاهی نقشی کلیدی دارد.
این مطالعه روی بیش از ۴۰۰ هزار زن و مرد ۳۷ تا ۷۰ ساله انجام شد. یافته‌ها نشان داد رژیم گیاهی سالم خطر ابتلا به چند بیماری مزمن را تا ۳۲ درصد کاهش می‌دهد. همچنین هر افزایش ۱۰ امتیازی در کیفیت رژیم با کاهش ۱۱ تا ۱۹ درصدی خطر همراه بود. این اثر در افراد زیر ۶۰ سال قوی‌تر بود، اما در سالمندان هم مشاهده شد. در مقابل، رژیم‌های گیاهی ناسالم، مبتنی بر محصولات فرآوری‌شده، خطر بیماری‌ها را افزایش دادند.
رژیم گیاهی سالم چیست و چه چیزی نیست؟
- رژیم گیاهی سالم: سرشار از میوه، سبزی، غلات کامل، حبوبات و مغزها. مصرف کم غذاهای حیوانی در آن بی‌اشکال است.
- رژیم گیاهی ناسالم: شامل نوشابه‌های شیرین، شیرینی‌ها، اسنک‌های شور، غلات صنعتی و غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده که ارزش تغذیه‌ای کمی دارند.
چگونه رژیم خود را سالم‌تر کنیم؟
تحقیقات نشان می‌دهد حذف کامل غذاهای حیوانی لازم نیست؛ بلکه تغییر تدریجی و توجه به کیفیت مواد کافی است. چند توصیه ساده:
- گرانولا خانگی سالم‌تر و کم‌قندتر از نوع صنعتی است.
- خرما با مغزها جایگزینی مفید برای انرژی‌بار یا شکلات است.
- سالاد خانگی ارزش غذایی بالاتری از سالادهای آماده دارد.
- اسپردهای خانگی مثل حامص و پوره عدس از پنیرهای گیاهی صنعتی سالم‌ترند.
- کاهش نوشابه، نان سفید و تنقلات شور ضروری است.
برای بهره‌مندی از فواید رژیم گیاهی، نیازی به وگان شدن کامل نیست. کافی است بشقاب خود را با میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل پر کنید، روزانه مقداری مغز و دانه بخورید و مصرف غذاهای فرآوری‌شده را کاهش دهید.
نتیجه این مطالعه روشن است: رژیم گیاهی تنها زمانی سودمند است که بر پایه مواد طبیعی و کم‌فرآوری‌شده بنا شود؛ رژیمی برگرفته از طبیعت، نه کارخانه.
