چرا خمیازه می‌کشیم؟ توضیح علمی شگفت‌انگیز پشت یک رفتار باستانی
خمیازه، آن لحظه شش‌ثانیه‌ای با دهان باز، نفس عمیق و رهاشدگی خاموش، اغلب نشانه خستگی یا بی‌حوصلگی تلقی می‌شود. اما این واکنش فراتر از یک عادت ساده است و ریشه‌ای میلیون‌ها ساله دارد، نه تنها در انسان بلکه در شامپانزه‌ها، پنگوئن‌ها، کروکودیل‌ها و حتی ماهی‌ها.
پژوهش‌های مدرن نشان داده‌اند که خمیازه نقش یک «سیستم خنک‌کننده» طبیعی برای مغز را دارد. هنگام خمیازه، دم و بازدم عمیق همراه با کشش عضلات صورت، جریان خون در سر و گردن را افزایش داده و با ورود هوای خنک، حرارت اضافی مغز را کاهش می‌دهد. حیوانات با مغز بزرگ‌تر و پیچیده‌تر، خمیازه‌های طولانی‌تر و واضح‌تری دارند، و این مکانیسم توضیح می‌دهد که چرا خمیازه در دمای معتدل افزایش و در هوای خیلی گرم یا سرد کاهش می‌یابد.
علاوه بر خنک‌سازی، خمیازه به‌عنوان «دکمه reset بدن» عمل می‌کند و تمرکز و هوشیاری را افزایش می‌دهد. این واکنش در موقعیت‌های گذار مانند بیداری، خوابیدن یا دوره‌های کم‌تحرکی رخ می‌دهد و باعث افزایش ضربان قلب و جریان خون مغز می‌شود.
خمیازه مسری نیز هست: دیدن، شنیدن یا حتی خواندن کلمه «خمیازه» می‌تواند دیگران را تحریک کند. این انعکاس اجتماعی با همدلی و ارتباط عاطفی مرتبط است و شاید مکانیسمی باستانی برای هماهنگی گروهی باشد؛ همانند شیرهایی که پیش از حرکت گروهی، یک‌به‌یک خمیازه می‌کشند.
در نهایت، خمیازه معمولی برای تنظیم حرارت مغز، افزایش تمرکز یا هماهنگی اجتماعی است، اما خمیازه‌های مکرر و شدید می‌تواند نشانه مشکلات خواب، عصبی یا قلبی باشد.
