ویروسی خاموش اما خطرناک؛ اچ‌پی‌وی و پیوند پنهانش با سرطان
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از شایع‌ترین و در عین حال کمتر شناخته‌شده‌ترین ویروس‌هاست. برآورد می‌شود که تا 80 درصد مردم جهان در طول زندگی خود با آن مواجه شوند، اغلب بی‌آنکه متوجه شوند. اهمیت این ویروس در آن است که برخی از انواع آن می‌توانند به سرطان منجر شوند.
دانشمندان تاکنون بیش از 200 نوع HPV شناسایی کرده‌اند. بسیاری از آن‌ها کم‌خطرند و تنها زگیل‌های پوستی یا ضایعات خوش‌خیم ایجاد می‌کنند. اما برخی مانند HPV 6 و 11 عامل زگیل تناسلی‌اند که اگرچه قابل درمان هستند، ویروس را به طور کامل از بدن حذف نمی‌کنند.
خطرناک‌ترین گونه‌ها HPV 16 و 18 هستند که در دسته 14 نوع پرخطر قرار می‌گیرند. این ویروس‌ها با آسیب به DNA سلولی می‌توانند مسیر را برای رشد غیرقابل‌کنترل سلول‌ها و ایجاد سرطان هموار کنند. عفونت مکرر یا ماندگار، و همچنین عواملی چون سیگار کشیدن، ریسک ابتلا را افزایش می‌دهند.
برخلاف باور عمومی، HPV تنها به سرطان دهانه رحم محدود نمی‌شود. این ویروس با سرطان‌های واژن، فرج، مقعد، آلت تناسلی، دهان و گلو نیز در ارتباط است و شواهدی تازه حتی نقش آن در برخی سرطان‌های پوستی را نشان می‌دهد. به همین دلیل واکسن HPV برای هر دو جنس توصیه می‌شود.
ویروس می‌تواند حتی بدون علامت یا بروز زگیل منتقل شود و ماه‌ها روی پوست باقی بماند. رابطه جنسی دهانی نیز یکی از مسیرهای انتقال است و افزایش جهانی سرطان‌های دهان و گلو تا حد زیادی به همین عامل نسبت داده می‌شود. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که اچ‌پی‌وی می‌تواند از طریق اسباب‌بازی‌های جنسی هم منتقل شود.
هرچند کاندوم خطر انتقال را کاهش می‌دهد، اما پوشش کامل ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل تقریباً همه افراد فعال جنسی در مقطعی از زندگی با نوعی از این ویروس روبه‌رو می‌شوند.
واکسن‌های موجود عمدتاً گونه‌های پرخطر را هدف قرار می‌دهند، اما همه انواع سرطان‌زا را پوشش نمی‌دهند. به همین دلیل زنان حتی پس از واکسیناسیون باید آزمایش غربالگری دهانه رحم (پاپ اسمیر) را ادامه دهند. نشانه‌هایی چون خونریزی غیرعادی یا درد پس از رابطه جنسی نیز نیاز به بررسی فوری دارند.
با وجود در دسترس بودن واکسن، نرخ واکسیناسیون جهانی پایین است. همه‌گیری کرونا، اطلاعات نادرست و کاهش آگاهی عمومی از دلایل این افت هستند. سازمان جهانی بهداشت هدف‌گذاری کرده است که تا سال 2030، نود درصد دختران پیش از ۱۵ سالگی واکسینه شوند؛ اما تاکنون تنها حدود 48 درصد پوشش داده شده‌اند.
