راز به‌یادآوردن رویاها؛ چرا بعضی‌ها خواب‌هایشان را به‌خاطر می‌سپارند و بعضی نه؟
آیا تا به‌حال از خواب بیدار شده‌اید و جزئیات یک رویای عجیب را دقیقاً به‌یاد آورده‌اید؟ یا برعکس، چیزی از خواب‌تان به خاطر نمی‌آورید؟ پژوهشی تازه در مجله Communications Psychology منتشر شده که به دلایل این تفاوت می‌پردازد.
در این مطالعه که بین سال‌های 2020 تا 2024 انجام شد، بیش از 200 فرد 18 تا 70 ساله برای 15 روز متوالی، روؤیاهای خود را هر صبح با ضبط صوت ثبت کردند. همزمان، پژوهشگران با دستگاه‌های پوشیدنی کیفیت خواب آن‌ها را اندازه گرفتند و تست‌های روان‌شناختی نیز انجام دادند.
نتایج نشان می‌دهد که توانایی به‌یاد آوردن خواب‌ها کاملاً تصادفی نیست و تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل قرار دارد. کسانی که نگرشی مثبت نسبت به خواب‌های خود دارند و بیشتر دچار خیال‌پردازی روزانه می‌شوند، بیشتر خواب‌هایشان را به یاد می‌آورند. همچنین، کسانی که زمان بیشتری در مراحل سبک‌تر خواب می‌گذرانند (که احتمال بیدار شدن در وسط رؤیا را بیشتر می‌کند) نیز شانس بیشتری دارند.
سن نیز نقش مهمی دارد؛ افراد جوان‌تر بیشتر خواب‌هایشان را به یاد می‌آورند، در حالی که افراد مسن بیشتر دچار رویاهای مبهم و محو یا “خواب‌های سفید” می‌شوند. حتی فصل هم بی‌تأثیر نیست: به‌طور میانگین، به‌یاد آوردن رویا در بهار رایج‌تر از زمستان است، که می‌تواند با ریتم شبانه‌روزی و تغییرات محیطی در ارتباط باشد.
به گفته دکتر جولیو برناردی، استاد روان‌شناسی عمومی، به‌یاد آوردن رویاها بازتابی از تعامل میان نگرش فردی، ویژگی‌های ذهنی و ساختار خواب است. این یافته‌ها تنها جنبه علمی ندارند بلکه می‌توانند به درک وضعیت روانی بیماران نیز کمک کنند.
آیا می‌توان ثبت رویاها را تمرین کرد؟ برخی متخصصان می‌گویند بله. با تکرار هدف به‌یادآوردن رویا پیش از خواب، آرام ماندن پس از بیداری، و نوشتن حتی کوچک‌ترین جزئیات، می‌توان ذهن را برای ثبت خواب‌ها آموزش داد.
