«انسانیت‌زدایی»؛ مفهومی فراگیرتر از اسلام‌هراسی و یهودی‌ستیزی
گروه‌های مدافع مسلمانان و فلسطینی‌ها در استرالیا خواهان جایگزینی مفهومی جامع‌تر با تعاریف جداگانه «اسلام‌هراسی» و «یهودی‌ستیزی» هستند. آن‌ها پیشنهاد کرده‌اند که دانشگاه‌ها از واژه انسانیت‌زدایی استفاده کنند؛ مفهومی که می‌تواند انواع نفرت را به‌جای تفکیک، در یک چارچوب یکپارچه بررسی کند.
انسانیت‌زدایی یعنی چه؟
انسانیت‌زدایی به معنای دیدن یک گروه به‌عنوان غیرانسان یا فاقد ویژگی‌های انسانی است—گویی شایسته برخورداری از حقوق و کرامت انسانی نیستند. این فرایند می‌تواند به شکل تشبیه آن‌ها به حیوان، ربات، یا موجودات شرور نمود پیدا کند.
دو نوع اصلی دارد:
- انسانیت‌زدایی حیوانی: محروم کردن افراد از ویژگی‌های خاص انسانی مانند منطق یا متمدن بودن.
- انسانیت‌زدایی ماشینی: انکار ویژگی‌هایی چون احساسات، گرما و همدلی.
هر دو، بستر تبعیض، طرد و حتی خشونت را فراهم می‌کنند.
چرا انسانیت‌زدایی می‌تواند بهتر عمل کند؟
برخلاف تعاریف قوم‌محور، انسانیت‌زدایی مفهومی فراگیر است که انواع نفرت را پوشش می‌دهد؛ از نفرت علیه بی‌خانمان‌ها گرفته تا اقلیت‌های جنسی و نژادی. تمرکز آن بر تأثیر است، نه نیت.
در گزارش کمیسیون حقوق بشر استرالیا نیز تأکید شده که انسانیت‌زدایی ویژگی مشترک بسیاری از رفتارهای نژادپرستانه است.
مصادیق تاریخی و امروزین
از نازی‌ها که یهودیان را به انگل تشبیه کردند، تا رواندا که توتسی‌ها «سوسک» نام گرفتند، تاریخ پر از نمونه‌هایی است که با انسانیت‌زدایی آغاز شد و به نسل‌کشی انجامید. امروز هم برخی رهبران اسرائیلی از استعاره‌های حیوانی درباره فلسطینیان استفاده می‌کنند. در استرالیا نیز بومیان در نمایشگاه‌های انسانی تحقیر شدند.
چرا مفهوم انسانیت‌زدایی ضروری است؟
این مفهوم به بررسی نفرت‌های پیچیده، چندلایه و بین‌بخشی کمک می‌کند. همچنین پاسخ‌دهی به شکایات را برای دانشگاه‌ها شفاف‌تر و کاربردی‌تر می‌سازد.
راهی به سوی عدالت فراگیرتر
استفاده از تعریف واحدی چون انسانیت‌زدایی، ضمن حفظ آگاهی فرهنگی، می‌تواند از «سلسله‌مراتب نفرت» جلوگیری کند و نگاه عادلانه‌تری به همه اقشار جامعه داشته باشد.
