آیا میتوان چاق اما سالم بود؟ شواهد چه میگویند
یک مطالعه بزرگ دانمارکی روی بیش از 85 هزار بزرگسال نشان میدهد رابطه وزن بدن و سلامت بسیار پیچیدهتر از تصور رایج است. طبق نتایج اولیه این پژوهش (که هنوز داوری علمی نشده)، کمترین خطر مرگ دقیقاً در محدوده سنتی BMI« سالم» قرار ندارد. در واقع، داشتن BMI (شاخص توده بدنی) کمی بالاتر از حد معمول، نهتنها خطر مرگ را افزایش نمیدهد، بلکه ممکن است با پیامدهای بهتر سلامتی همراه باشد.
پژوهشگران هنگام بررسی ارتباط BMI و مرگومیر، منحنی U شکل یافتند. طبقه این یافتهها:
- کمترین و بیشترین BMIها خطرناکترین بودند.
- افراد با BMI زیر 18.5، تقریباً سه برابر بیشتر در معرض مرگ زودرس بودند.
- حتی BMIهای به ظاهر سالمِ 18.5 تا 22.4، خطر مرگ را 27 تا 100 درصد افزایش میدادند.
در مقابل، افراد با BMI بین 25 تا 35 ، که معمولاً «اضافهوزن» یا «چاق» طبقهبندی میشوند، افزایش قابل توجهی در مرگومیر نشان ندادند. فقط BMIهای بالای 40 خطر مرگ را بهطور چشمگیری بالا میبرد.
این یافتهها با تصور رایج «لاغری = سلامت» در تضاد است. لاغری زیاد میتواند خطرناک باشد؛ زیرا ذخایر چربی نقش مهمی در مقابله بدن با بیماریها دارند. افرادی که وزن بسیار پایینی دارند، بهویژه سالمندان، هنگام ابتلا به بیماریهایی مانند سرطان یا عفونتها، سریعتر منابع انرژی خود را از دست میدهند. علاوه بر این، کاهش ناخواسته وزن اغلب نشانه بیماریهای پنهان است.
نتایج همچنین انگاره «چاق اما سالم» را تقویت میکند. دانشمندان حتی پیشنهاد میکنند شاید محدوده BMI سالم باید بالاتر بازتعریف شود؛ شاید بین 22.5 تا 30 کمخطرترین بازه باشد.
با این حال، BMI ابزار دقیقی نیست: رژیم غذایی، سبک زندگی، توزیع چربی و تنوع نژادی را در نظر نمیگیرد و هنوز بر پایه دادههای مردان سفیدپوست اروپایی قرن 19 است. بنابراین، BMI معیاری ناکامل اما رایج باقی میماند تا زمانی که ابزارهای دقیقتر گسترده شوند.
پیام اصلی پژوهش: لاغری افراطی خطرناک است، و داشتن کمی اضافهوزن الزاماً عمر را کوتاه نمیکند. BMI به تنهایی معیار قابل اتکایی برای سلامت نیست.
