زمین در حال تبدیل شدن به یک شهر بزرگ: هشتاد درصد جمعیت جهان شهرنشین است!
گزارش تازه سازمان ملل با عنوان چشمانداز شهرنشینی جهان 2025 نشان میدهد که 81 درصد جمعیت جهان اکنون در مناطق شهری زندگی میکنند؛ جهشی چشمگیر نسبت به رقم 55 درصدی در سال 2018. به عبارت دیگر، چهار نفر از هر پنج انسان، ساکن شهرها و شهرکها هستند. در این میان، 45 درصد در شهرها و 36 درصد در شهرکها زندگی میکنند و تنها 19 درصد در مناطق روستایی ماندهاند.
برای نخستین بار، پژوهشگران از تعریفی واحد و جهانی برای «منطقه شهری» استفاده کردهاند. در گذشته، هر کشور تعریف خاص خود را داشت؛ مثلاً دانمارک یک منطقه شهری را با فقط 200 نفر جمعیت تعریف میکرد، اما در ژاپن حداقل 50 هزار نفر لازم بود. در گزارش جدید، شهرها بهعنوان مناطقی با حداقل 50 هزار نفر جمعیت و تراکم 1500 نفر در هر کیلومتر مربع، و شهرکها با حداقل 5 هزار نفر و تراکم 300 نفر تعریف شدهاند.
پیشبینی میشود تا سال 2050، شهرنشینی جهانی به 83 درصد برسد.
دلایل گسترش شهرنشینی در جهان یکسان نیست. در شرق و جنوب آسیا، مهاجرت داخلی از روستا به شهر برای یافتن کار، تحصیل و سبک زندگی بهتر، عامل اصلی است. در اروپا و آمریکای شمالی، مهاجرت بینالمللی نقش پررنگی دارد. اما در آفریقای جنوبی، نرخ بالای زادوولد نسبت به مرگومیر باعث رشد سریع شهرنشینی شده است.
پیامدهای این روند نیز متفاوتاند. اگر گسترش شهر بدون برنامهریزی حملونقل باشد، به گسترش بیرویه شهری و افزایش وابستگی به اتومبیل و تولید کربن بیشتر منجر میشود. در مقابل، برنامهریزی هوشمند میتواند مصرف انرژی را بهینهتر کند. از نظر سلامت، زندگی شهری قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و گرمای شدید را افزایش میدهد که با مشکلات قلبی و خطر بیشتر آلزایمر مرتبط است. کمبود فضای سبز نیز خطر اضطراب و افسردگی را بالا میبرد.
