واکسیناسیون کودکان؛ از موفقیت جهانی تا خطر شکست!
مطالعه‌ای جدید که در مجله پزشکی The Lancet منتشر شده، نشان می‌دهد که واکسن‌های روتین طی 50 سال گذشته جان حدود 154 میلیون کودک را در سراسر جهان نجات داده‌اند. این موفقیت چشمگیر نتیجه برنامه جهانی سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای واکسیناسیون کودکان بوده که از سال 1974 تا کنون بیش از 4 میلیارد کودک را در برابر بیماری‌هایی چون سرخک، فلج اطفال، دیفتری، سیاه‌سرفه، کزاز و سل ایمن کرده است.
این برنامه‌ها باعث کاهش 75 درصدی در تعداد کودکانی شده که هیچ واکسنی دریافت نکرده‌اند؛ گروهی که به آن‌ها «کودکان صفر-دوز» گفته می‌شود. از نظر اقتصادی نیز این برنامه‌ها بسیار موثر بوده‌اند، تا حدی که در برخی موارد، بازگشت سرمایه واکسیناسیون تا 44 برابر هزینه آن برآورد شده است.
اما روند موفقیت‌آمیز واکسیناسیون اکنون با موانعی جدی روبه‌رو شده است. از سال 2010 تا 2019، در 21 کشور با درآمد بالا کاهش در دست‌کم یکی از واکسن‌های کلیدی مشاهده شده است. سازمان Gavi، که به واکسیناسیون کودکان در کشورهای کم‌درآمد کمک می‌کند، اعلام کرده که واکسیناسیون در بیش از 100 کشور با افت مواجه بوده که منجر به شیوع دوباره بیماری‌های قابل پیشگیری مانند فلج اطفال، دیفتری و تب زرد شده است.
همچنین، همه‌گیری کووید-19 نقش مهمی در کاهش نرخ واکسیناسیون ایفا کرده و باعث شد در سال 2021 تعداد کودکان واکسینه نشده به 18.6 میلیون نفر برسد، هرچند این رقم در سال 2023 به 15.7 میلیون کاهش یافت.
اما کرونا تنها عامل نیست. درگیری‌های خشونت‌آمیز، بی‌ثباتی سیاسی، مهاجرت، بحران‌های اقلیمی و اطلاعات نادرست نیز موانعی بزرگ در راه واکسیناسیون هستند. سازمان بهداشت جهانی در سال 2019، گسترش اطلاعات غلط درباره واکسن‌ها را از مهم‌ترین تهدیدها برای سلامت جهانی اعلام کرد.
در آمریکا، با وجود اینکه اکثر والدین هنوز به واکسن‌ها اعتماد دارند، نرخ معافیت واکسن در مدارس مهدکودک به بالاترین سطح تاریخ خود در سال تحصیلی 24-2023 رسیده است. همزمان، تعداد موارد سرخک در آمریکا نزدیک به رکورد جدیدی از زمان حذف رسمی بیماری در سال 2000 شده است.
نگرانی‌ها با سیاست‌های پیشنهادی دولت دونالد ترامپ افزایش یافته‌اند. بودجه پیشنهادی او برای سال 2026، برنامه‌های واکسیناسیون جهانی را به شدت کاهش می‌دهد و کمک مالی آمریکا به Gavi و برنامه‌های CDC را حذف می‌کند. همچنین، انتخاب رابرت اف. کندی جونیور، که از منتقدان واکسن‌هاست، برای رهبری وزارت بهداشت آمریکا، بر نگرانی‌ها افزوده است.
با وجود تلاش‌های نیم‌قرن گذشته، هنوز میلیون‌ها کودک واکسن دریافت نکرده‌اند. پژوهشگران تأکید دارند که برای رسیدن به هدف 90 درصد پوشش جهانی واکسن تا سال 2030، باید سرمایه‌گذاری پایدار و کمپین‌های هدفمند بر اساس شرایط هر کشور طراحی و اجرا شوند.
