کارنی در برابر ترامپ؛ از وعده ایستادگی تا واقعیت تسلیم
یادداشت هفته به قلم: شاکه آیوازیان – در طول کارزار انتخاباتی اخیر، مارک کارنی با وعده‌ای قاطع به میدان آمد: ایستادگی در برابر دونالد ترامپ. او تأکید کرد که دوران روابط سنتی، یک‌جانبه و وابسته با آمریکا به پایان رسیده و کانادا باید سیاست خارجی مستقلی در پیش گیرد. همین وعده، انگیزه اصلی بسیاری از رأی‌دهندگان لیبرال برای حمایت از او بود؛ آن‌ها کارنی را سیاستمداری می‌دانستند که توان مقابله با فشارهای ترامپ را دارد.
اما حالا، تنها دو ماه پس از رسیدن به قدرت، نشانه‌هایی از ایستادگی دیده نمی‌شود. برعکس، اقدامات نخست‌وزیر کارنی نوعی نرمش بی‌سابقه در برابر خواسته‌های کاخ سفید را نشان می‌دهد. از عقب‌نشینی از قانون مالیات دیجیتال تا حذف خودسرانه تعرفه‌های تلافی‌جویانه، بسیاری از منتقدان بر این باورند که دولت کارنی نه‌تنها سرسختی لازم در مذاکرات با واشنگتن را ندارد، بلکه در مسیر چاپلوسی آشکار گام برداشته است.
ماجرای قانون مالیات دیجیتال، یکی از نمونه‌های نگران‌کننده این رویکرد است. این قانون، که با رأی مثبت اکثریت پارلمان تصویب شده بود، قصد داشت از غول‌های فناوری آمریکایی مالیات دریافت کند. اما تنها چند ساعت پس از آن‌که ترامپ در شبکه Truth Social این قانون را “حمله‌ای به آمریکا” توصیف کرد، دولت کانادا عقب‌نشینی کرد و وعده لغو کامل آن را داد. این نخستین‌بار در تاریخ کانادا است که قانونی پارلمانی به‌واسطه یک پست شبکه اجتماعی توسط رئیس‌جمهور خارجی کنار گذاشته می‌شود.
دولت کارنی حتی در برابر تحریم‌ها و تعرفه‌هایی که واشنگتن همچنان علیه صادرات کانادایی حفظ کرده، کمترین اقدام متقابلی نکرده است. به گفته موسسه آکسفورد اکونومیکس، سیاست‌های تلافی‌جویانه کانادا در دوران کارنی «عملاً به صفر» رسیده‌اند، در حالی که تعرفه‌های اصلی آمریکا همچنان پابرجا هستند.
این رویکرد از دید برخی سیاستمداران سابق نیز به‌شدت انتقاد شده است. لوید اکزورثی، وزیر پیشین امور خارجه در دولت لیبرال ژان کرتین، رویکرد دولت کارنی در برابر ترامپ را “چاپلوسانه” توصیف کرده و هشدار داده است که کانادا نباید اصول و ارزش‌های خود را قربانی رضایت کاخ سفید کند. او گفته است: تمجید و تعارف بخشی از سیاست است، اما اگر از حد بگذرد، به خودفروشی می‌رسد.
اکزورثی معتقد است که در نشست اخیر ناتو، کارنی و دیگر رهبران جهانی در برابر فشارهای ترامپ تسلیم شدند، بی‌آن‌که هیچ موضع قاطعی برای دفاع از استقلال اوکراین یا جلوگیری از افزایش هزینه‌های نظامی اتخاذ کنند. او می‌پرسد: اگر با یک پست ترامپ کوتاه می‌آییم، بعدی چه خواهد بود؟ آیا استانداردهای زیست‌محیطی، امنیت غذایی، یا حاکمیت ما در قطب شمال قربانی بعدی خواهند بود؟
به باور اکزورثی، این سبک حکمرانی کارنی حاصل نگاه فن‌سالارانه اوست؛ مدیری که بیشتر با نهادهای اقتصادی بزرگ سر و کار داشته تا با مردم یا حوزه سیاست. او گفته که دلیل حمایت نکردنش از کارنی در رقابت رهبری حزب لیبرال نیز همین بوده است.
علاوه بر مسایل خارجی، در سیاست داخلی نیز دولت کارنی زیر سوال رفته است. قانون جدید پروژه‌های بزرگ (C-5) بدون مشورت کافی با جوامع بومی به تصویب رسید. در حالی‌که این جوامع باید یکی از ارکان تصمیم‌گیری باشند، به‌کلی نادیده گرفته شدند. این اقدامات شتاب‌زده، نشان‌دهنده بی‌توجهی به روند دموکراتیک و مشورت‌پذیری است.
با تمام این تفاسیر، نخست‌وزیر کارنی در سخنرانی روز کانادا، از دموکراسی و ارزش‌های کانادایی سخن گفت و تأکید کرد که در جهانی پرتنش، کانادا مسیر همبستگی و اتحاد را برگزیده است. اما منتقدان می‌پرسند: اگر ایستادگی در برابر فشارهای آمریکا و حفظ استقلال سیاست خارجی بخشی از این ارزش‌ها نیست، پس دقیقاً از چه دموکراسی‌ای حرف می‌زنیم؟
دولت کارنی در ابتدای راه خود قرار دارد. هنوز فرصتی برای بازنگری و اصلاح وجود دارد. اما اگر مسیر تسلیم و نرمش ادامه یابد، نه‌تنها اعتبار دولت لیبرال آسیب خواهد دید، بلکه جایگاه بین‌المللی کانادا نیز در معرض تضعیف قرار خواهد گرفت. قدرت نرم یک کشور در زمان‌هایی سنجیده می‌شود که باید در برابر فشار، بر اصول خود پایبند بماند. آیا دولت کارنی این آزمون را پشت سر خواهد گذاشت؟
