شش نوع پنهان افسردگی که تاکنون علم کشف کرده است
افسردگی قرن‌هاست که ذهن انسان‌ها را درگیر کرده، اما اکنون علم در آستانه یک پیشرفت انقلابی در درک و درمان آن قرار دارد. با توجه به پیچیدگی مغز انسان، تشخیص افسردگی همچنان یکی از دشوارترین چالش‌های پزشکی است، چرا که روش‌های فعلی عمدتاً بر اساس گزارش‌های شخصی بیماران و آزمون و خطا در تجویز دارو انجام می‌شود. اما پژوهشی نوین از دانشگاه استنفورد، چشم‌انداز تازه‌ای را به روی تشخیص دقیق‌تر و درمان موثرتر افسردگی گشوده است.
این مطالعه که با کمک فناوری تصویربرداری مغزی و یادگیری ماشین انجام شده، نشان داده که افسردگی یک بیماری یک‌دست نیست، بلکه شامل شش نوع بیولوژیکی متفاوت است که هر کدام با اختلال در یک مدار خاص مغزی مرتبط هستند. در این پژوهش، مغز بیش از 800 بیمار مبتلا به افسردگی یا اضطراب، هم در حالت استراحت و هم در هنگام انجام وظایف شناختی و عاطفی اسکن شد؛ کاری که تا پیش از این سابقه نداشت.
هدف دانشمندان استنفورد یافتن نشانگرهای زیستی مشخص برای هر نوع افسردگی بود؛ نشانه‌هایی در عملکرد مغز که می‌تواند پایه‌ای برای درمان‌های شخصی‌سازی‌شده فراهم کند. در حال حاضر، بیش از 30 درصد از بیماران به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهند. اما با این کشف، امید می‌رود که مسیر درمان دگرگون شود؛ به شکلی مشابه با تخصص‌هایی چون قلب‌پزشکی که از ابزارهایی نظیر رادیولوژی برای تشخیص بهره می‌گیرند.
مطالعه استنفورد نه‌تنها باعث امیدواری در میان متخصصان سلامت روان شده، بلکه چشم‌اندازی واقعی به سوی تشخیص مبتنی بر مغز و درمان هدفمند گشوده است؛ درمانی که دقیقاً با نوع خاص اختلال عملکرد مغز بیمار هماهنگ باشد. به این ترتیب، بیماران به جای سال‌ها آزمون و خطا میان داروها و روان‌درمانی‌های مختلف، می‌توانند درمانی مناسب با ساختار مغزی خود دریافت کنند.
شش نوع افسردگی بر اساس اختلال در مدارهای مغزی
- مدار درون‌نگر(Default Mode Circuit) : درگیر خوداندیشی است. اختلال در آن باعث نشخوار فکری و درگیر شدن مداوم با افکار منفی می‌شود.
- مدار برجسته‌سازی(Salience Circuit) : بر شناسایی محرک‌های عاطفی مهم تمرکز دارد. اختلال در آن باعث اضطراب شدید و تحریک‌پذیری می‌شود.
- مدار لذت(Positive Affect Circuit) : مسئول تجربه شادی و انگیزه است. اختلال در آن منجر به بی‌احساسی و لذت‌نبردن می‌شود.
- مدار احساس منفی(Negative Affect Circuit) : واکنش به احساسات منفی را تنظیم می‌کند. اختلال در آن موجب غم شدید یا ترس می‌شود.
- مدار توجه(Attention Circuit) : توجه پایدار را مدیریت می‌کند. اختلال در آن تمرکز را دشوار می‌سازد.
- مدار کنترل شناختی
- (Cognitive Control Circuit) : تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی را ممکن می‌سازد. اختلال در آن عملکرد شناختی را مختل می‌کند.
شناخت این بیوتیپ‌ها می‌تواند آغازگر عصر جدیدی در روان‌پزشکی باشد؛ عصری که در آن درمان افسردگی نه براساس حدس، بلکه بر پایه ساختار واقعی مغز هر فرد طراحی می‌شود.
