سود ۴۰ هزار میلیارد تومانی ترکیه از سریال‌سازی و هزینه ۲۴ هزار میلیارد تومانی صداوسیما
در سال‌های اخیر، صنعت سریال‌سازی ترکیه به یکی از بزرگ‌ترین و پرفروش‌ترین صنایع فرهنگی جهان تبدیل شده است. این کشور با صادرات سریال‌های تلویزیونی به بیش از 150 کشور، توانسته است درآمدی بالغ بر 500 میلیون دلار در سال 2024 به دست آورد، معادل حدود 40 هزار میلیارد تومان. سریال‌های ترکیه‌ای به‌ویژه در کشورهای خاورمیانه، آمریکای لاتین، آمریکا، استرالیا و اروپا طرفداران زیادی دارند و با گسترش پلتفرم‌های دیجیتال مانند نتفلیکس، این سریال‌ها در حدود 200 کشور پخش می‌شوند. تخمین زده می‌شود که بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان این سریال‌ها را تماشا می‌کنند.
این سریال‌ها نه‌تنها در بعد اقتصادی و درآمدزایی برای ترکیه موفق بوده‌اند، بلکه به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای معرفی فرهنگ، جاذبه‌های گردشگری و تاریخ ترکیه نیز عمل کرده‌اند. طرفداران این سریال‌ها اغلب به مکان‌های فیلم‌برداری آنها علاقه‌مند شده و از غرفه‌های معرفی گردشگری ترکیه در نمایشگاه‌های بین‌المللی اطلاعات مربوط به این مکان‌ها را دریافت می‌کنند. این روند، به ویژه در زمینه گردشگری، موجب جذب توریست به ترکیه و رشد صنعت گردشگری این کشور شده است. در کنار موفقیت‌های اقتصادی، صنعت سریال‌سازی ترکیه به قدرت نرم این کشور نیز افزوده است. با توجه به گستردگی بازارهای جهانی و تأثیراتی که این سریال‌ها در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی داشته‌اند، ترکیه در حال تبدیل شدن به یک قدرت فرهنگی در سطح جهانی است. سریال‌هایی که به‌طور مداوم در کشورهای مختلف پربیننده هستند، فرهنگ و ارزش‌های ترکیه را به مخاطبان مختلف معرفی می‌کنند و به این ترتیب موجب تقویت جایگاه جهانی این کشور می‌شوند.
صنعت سریال‌سازی ایران: چالش‌ها و مشکلات
در مقابل موفقیت‌های بی‌نظیر ترکیه در این عرصه، صنعت سریال‌سازی در ایران با چالش‌ها و مشکلات فراوانی روبه‌رو است. یکی از مهم‌ترین دلایل این مشکلات، کمبود بودجه است که تأثیر زیادی بر کاهش تولید و کیفیت برنامه‌ها دارد. در حالی‌که سازمان صدا و سیما هر ساله بودجه‌ای بالغ بر 24 هزار میلیارد تومان دریافت می‌کند، اما بخش‌های اداری و نیروهای انسانی زیادی که در این سازمان مشغول به کار هستند، موجب شده‌اند که بخش عمده‌ای از این بودجه صرف هزینه‌های اجرایی و اداری شود و عملاً کمبود بودجه در تولید آثار باکیفیت ملموس‌تر شود. افزایش هزینه‌های تولید به‌ویژه به دلیل سیاست‌های غلط مدیران تلویزیون، باعث شده که تولید سریال‌ها در ایران هزینه‌بر و گران تمام شود. این هزینه‌ها، بدون توجه به میزان مخاطب و تبلیغاتی که می‌تواند جذب کند، باعث شده تا ایران در رقابت با سایر کشورها به‌ویژه ترکیه عقب بماند. از دیگر مشکلات مهم در صنعت سریال‌سازی ایران، تحریم‌های بین‌المللی است که موجب محدودیت‌های زیادی در برقراری ارتباط با پلتفرم‌های جهانی مانند نتفلیکس و HBO شده است.
این محدودیت‌ها باعث شده‌اند که ترکیه بتواند از این پلتفرم‌ها برای پخش و فروش سریال‌های خود بهره‌برداری کند، اما ایران تنها قادر به فعالیت در بازار داخلی است و نمی‌تواند از پتانسیل‌های جهانی به‌طور کامل استفاده کند.
چرا ترکیه موفق شد؟
صنعت سریال‌سازی ترکیه با وجود چالش‌های اقتصادی و سیاسی خود توانسته است به موفقیت‌های جهانی دست یابد. یکی از دلایل این موفقیت، ارتباطات سیاسی و اقتصادی ترکیه با کشورهای مختلف است. این کشور به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای، توانسته است با ایجاد روابط دوستانه با سایر کشورهای جهان، صادرات فرهنگی خود را گسترش دهد. علاوه بر این، ترکیه توانسته است با تحقیق و تحلیل نیازهای فرهنگی و اجتماعی کشورهای مختلف، سریال‌هایی بسازد که با ذائقه مخاطبان جهانی سازگاری داشته باشند. این سریال‌ها نه‌تنها در زمینه‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی و تاریخی جذاب هستند، بلکه از نظر فنی و هنری نیز در سطح بالایی قرار دارند. ترکیه در تولید سریال‌های خود از بهترین نیروهای خلاق و هنری استفاده کرده است و به این ترتیب توانسته است کیفیت تولیدات خود را در سطحی قرار دهد که مخاطبان جهانی آنها را ترجیح دهند.
چگونه ایران می‌تواند از این فرصت‌ها بهره‌برداری کند؟
برای اینکه صنعت سریال‌سازی ایران بتواند جایگاه جهانی مشابه ترکیه پیدا کند، باید در ابتدا مشکلات سیاسی خود را حل کرده و با کشورهای مختلف ارتباطات دوستانه برقرار کند. این ارتباطات نه‌تنها برای تجارت و صادرات، بلکه برای تبادل فرهنگی و هنری نیز ضروری است. بدون حل این مشکل، ایران قادر نخواهد بود در بازار جهانی رقابت کند و در تولید سریال‌های خود موفق شود. علاوه بر این، باید به ممیزی‌های داخلی توجه ویژه‌ای شود. اگرچه در ایران محدودیت‌های فرهنگی وجود دارد که مخاطب داخلی ناچار به تحمل آن است، اما برای مخاطبان جهانی، باید تولیدات سریال‌ها به‌گونه‌ای طراحی شوند که متناسب با ذائقه‌ها و فرهنگ‌های مختلف باشد. این تغییرات نیازمند بررسی‌های دقیق و علمی در زمینه روانشناسی اجتماعی و فرهنگ‌شناسی کشورهای مختلف است.
نتیجه‌گیری
صنعت سریال‌سازی ترکیه در سال‌های اخیر به موفقیت‌های بزرگی دست یافته است. این کشور توانسته است از این صنعت سود قابل‌توجهی به‌دست آورد و آن را به ابزاری مؤثر در دیپلماسی فرهنگی و جذب گردشگران تبدیل کند. ترکیه با صادرات سریال‌های خود به بیش از 150 کشور و پخش آنها در پلتفرم‌های دیجیتال جهانی مانند نتفلیکس، توانسته است حضور خود را در بازارهای جهانی گسترش دهد. این سریال‌ها نه‌تنها فرهنگ و تاریخ ترکیه را معرفی کرده‌اند، بلکه باعث جذب توریست به این کشور نیز شده‌اند.
ترکیه با استفاده از سریال‌ها به‌عنوان یک ابزار فرهنگی، توانسته است روابط بین‌المللی خود را تقویت کند و به یک قدرت نرم در سطح جهانی تبدیل شود. این سریال‌ها به‌ویژه در کشورهای خاورمیانه، آمریکای لاتین و اروپا مخاطبان زیادی پیدا کرده‌اند و نقش مؤثری در ارتقای جایگاه فرهنگی ترکیه در جهان ایفا کرده‌اند.
ایران نیز می‌تواند با رفع مشکلات سیاسی و فرهنگی خود، به‌سمت جهانی‌شدن صنعت سریال‌سازی حرکت کند. با این حال، این مسیر نیازمند زمان، تلاش و استراتژی‌های دقیق است. ایران باید بر توسعه روابط بین‌المللی و تبادل فرهنگی تمرکز کند و همچنین تولیدات خود را با نیازها و ذائقه‌های مخاطبان جهانی تطبیق دهد تا بتواند در عرصه جهانی رقابت کند.
