سقوط ناگهانی باروری زنان؛ حقیقتی که از تصور شما زودتر آغاز میشود
این دقیقاً خبری نیست که کسی بخواهد بشنود، اما یک مطالعه جدید نشان میدهد کاهش باروری در زنان بسیار زودتر از آنچیزی آغاز میشود که اغلب تصور میشود. پژوهشگران میگویند این یافتهها میتواند راه را برای درمانهایی هموار کند که «ساعت زیستی» زنان را طولانیتر نگه دارد.
اهمیت موضوع زمانی مشخصتر میشود که بدانیم بسیاری از زنان آمریکایی دیرتر از گذشته تشکیل خانواده میدهند و همین، احتمال مواجهه با مشکلات باروری را افزایش میدهد. در سال ۱۹۷۰، سن متوسط اولین بارداری در آمریکا ۲۱ سال بود؛ اما در سال ۲۰۲۳ این عدد به ۲۷.۵ رسید و بسیاری از زنان تا دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی بچهدار شدن را به تعویق میاندازند.
در این تحقیق، دانشمندان دانشگاه جیلین چین دادههای بیش از ۱۵ هزار جنین حاصل از IVF را بررسی کردند. آنها دریافتند که در زنان ۲۰ تا ۳۲ سال، حدود یکپنجم تخمکها دچار خطای کروموزومی هستند. اما بعد از ۳۲ سالگی، این رقم با سرعت بالا میرود.
تا میانه دهه ۳۰ زندگی، بیش از نیمی از تخمکها دارای تعداد کروموزومهای نادرست هستند، مشکلی که میتواند منجر به ناباروری، سقط جنین و اختلالهایی مانند سندرم داون شود. با گذشت هر سال نیز احتمال این خطاها بیشتر میشود.
اما دلیل این افت چیست؟ یکی از عوامل اصلی، پروتئینی حلقهای شکل به نام کوهسین (Cohesin) است که مثل چسب مولکولی کروموزومها را کنار هم نگه میدارد. اما این «چسب» دائمی نیست. پژوهشگران مشاهده کردند که با افزایش سن، میزان کوهسین در تخمکها کاهش مییابد. تخمکهای زنان بالای ۴۰ سال تا یکسوم کمتر از زنان دهه ۲۰، کوهسین داشتند. همین الگو در موشها نیز دیده شد؛ در سنی معادل اواخر دهه ۳۰ زنان، حدود ۹۵٪ کوهسین آنها از بین رفته بود.
وقتی سطح این پروتئین پایین میآید، کروموزومها زودتر از هم جدا میشوند، به مکان اشتباهی میروند یا در تعداد نادرست تقسیم میشوند. علاوه بر این، کوهسین در ترمیم DNA نقش دارد؛ بنابراین با کاهش آن، آسیبهای DNA انباشته میشود و احتمال جهشها و مشکلات رشدی بالا میرود.
دانشمندان هنوز دقیقاً نمیدانند چرا سطح این پروتئین افت میکند، اما عواملی مانند کاهش پروتئینهای محافظ، استرس اکسیداتیو و ضعیف شدن برخی مسیرهای سلولی نقش دارند. دو مسیر مهم عبارتاند از:
- mTOR که رشد سلولی و اتصال کوهسین را کنترل میکند.
- ATM که مسئول ترمیم DNA و پایدار نگهداشتن کروموزومهاست.
پژوهشگران پیشنهاد میکنند مطالعات آینده بررسی کند چگونه میتوان این مسیرها را تقویت کرد تا شاید در آینده بتوان کیفیت تخمک و باروری زنان را برای مدت طولانیتری حفظ کرد.
