رقابت مکزیک و کانادا برای جلب توجه ترامپ
مکزیک و کانادا در حال حاضر در تلاش هستند تا نظر رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، دونالد ترامپ، را پیش از مراسم تحلیف او در تاریخ ۲۰ ژانویه جلب کنند و هر یک سعی دارند خود را به عنوان شریک اصلی و ضروری در آمریکای شمالی معرفی نمایند. در این میان، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا و کلادیا شینباوم، رئیس‌جمهور مکزیک به گونه‌ای عمل می‌کنند که به نظر می‌رسد از درگیری مستقیم با یکدیگر پرهیز می‌کنند. این دو کشور با اقتصادهای دو تریلیونی خود به طور اجتناب‌ناپذیری به اقتصاد ۳۰ تریلیونی ایالات متحده وابسته هستند و بنابراین مجبور به مذاکره و تعامل می باشند.
آنتونی وین، سفیر پیشین ایالات متحده در مکزیک و عضو هیئت مشاوره مرکز ویلسون، اظهار داشت که مکزیکی‌ها و کانادایی‌ها به خوبی آگاه هستند که باید به یک توافق مشترک با ایالات متحده دست یابند تا بتوانند به صورت هماهنگ با این کشور مذاکره کنند. او همچنین افزود که این وضعیت در حال حاضر به آن‌ها پیشنهاد نشده است، اما به نظر می‌رسد که آن‌ها تلاش خواهند کرد تا به این سمت حرکت کنند.
وین ادامه داد: در حال حاضر، انجام این کار با فردی که هنوز در مقام دولتی نیست، کمی دشوارتر است، اما از دیدگاه آن‌ها، این اقدام عاقلانه‌تر خواهد بود و از منظر ایالات متحده نیز می‌توان در مورد عاقلانه بودن آن بحث کرد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، به شدت تهدید کرده است که تعرفه‌های سنگینی بر واردات از مکزیک و کانادا وضع خواهد کرد مگر اینکه خواسته‌هایش برآورده شود. او به عنوان کسی شناخته می‌شود که از استراتژی “تفرقه و تسلط” در مواجهه با دو همسایه بزرگ تجاری خود استفاده می‌کند.
تندروهای سیاسی مانند جاستین ترودو و شاینباوم از رویارویی مستقیم با ترامپ پرهیز کرده‌اند، اما نشانه‌هایی از نارضایتی در میان آن‌ها وجود دارد .
در واکنش به بیانیه‌ای که ماه گذشته توسط داگ فورد، نخست‌وزیر انتاریو، منتشر شد و در آن اعلام گردید که مکزیک به یک “در پشتی” برای ورود اتومبیل‌های چینی، قطعات آن و سایر محصولات به بازارهای کانادا و ایالات متحده تبدیل شده است، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، بر آمادگی کشورش برای همکاری با ایالات متحده تأکید کرد و ابراز امیدواری کرد که بتوانند با مکزیک نیز همکاری کنند تا اطمینان حاصل شود که چین به قوانین تجارت جهانی پایبند است. کیرستن هیلمن، سفیر کانادا در ایالات متحده، در خصوص مذاکرات ترودو با دونالد ترامپ گفت: “پیام ما این بود که مرز ما بسیار متفاوت از مرز مکزیک است و این واقعاً موضوعی جدی است.”
شینباوم نیز به این بیانیه واکنش نشان داد و تأکید کرد که مکزیک باید به ویژه از سوی شرکای تجاری خود مورد احترام قرار گیرد. او همچنین بیان کرد: “آرزو داریم که واقعاً دارای ثروت فرهنگی مکزیک، نیاکان ما و مردم بومی‌مان باشیم؛ زیرا مکزیک بیش از ۳۰۰۰ سال تاریخ و تمدن‌های بزرگ پیشاکلمبی و پیشاهیسپانیک دارد.” این اظهارات در کنفرانس خبری روزانه‌اش در روز دوشنبه مطرح شد.
این رویدادها نشان‌دهنده عدم توازن قوا میان این دو کشور و ایالات متحده است و همچنین بیانگر تمایل ترامپ برای بهره‌برداری از این عدم توازن می‌باشد.
به طور طنزآمیز، یکپارچگی آمریکای شمالی به عنوان ابزاری برای کاهش نابرابری‌های اقتصادی در نظر گرفته شده است. از زمان مذاکرات مربوط به توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (NAFTA) در اوایل دهه 1990، ایالات متحده به دنبال ایجاد شرایطی برابر برای تجارت بوده است. این توافقنامه موفق شد که اقتصاد بسته مکزیک را باز کند و یک دهه بعد، به شکل‌گیری توافقنامه تجارت آزاد جمهوری دومینیکن-آمریکای مرکزی-ایالات متحده (CAFTA-DR) کمک کرد که تمرکز بیشتری بر توسعه منطقه‌ای داشت.
با این حال، هیچ‌کس انتظار ندارد که استدلال‌های توسعه منطقه‌ای بر دیدگاه‌های دونالد ترامپ تأثیر بگذارد. لیلا عابد، مدیر موسسه مکزیک در مرکز ویلسون، اظهار می‌کند: «با وجود موفقیت‌ها، چالش‌های زیادی باقی مانده است و با ورود دولت جدید ایالات متحده و اعلام تعرفه‌ها در چند هفته اخیر، سوالات واقعی درباره یکپارچگی آمریکای شمالی و تجارت آزاد مطرح شده است. همچنین، در مورد بررسی توافقنامه USMCA که قرار است در سال 2026 انجام شود، باید توجه داشت که این یک بررسی است و به معنای یک تجدیدنظر نیست.»
بازگشت دونالد ترامپ به واشنگتن، تأثیرات قابل توجهی بر دینامیک‌های مذاکراتی سال ۲۰۲۶ گذاشته و شرایط را برای کانادا و مکزیک به سمت تنش و برخورد سوق داده است. این وضعیت تحت تأثیر تحولات سیاسی داخلی کانادا قرار دارد، جایی که حزب محافظه‌کار به رهبری پیر پویلور در نظرسنجی‌ها نسبت به حزب لیبرال برتری چشمگیری دارد و این موضوع به افزایش رقابت‌ها در آستانه انتخابات ۲۰۲۵ دامن می‌زند.
پیر پویلور، رهبر حزب محافظه‌کار، از استراتژی‌های تبلیغاتی ترامپ بهره‌برداری کرده و به انتقاد از دولت جاستین ترودو پرداخته و می‌گوید که “همه چیز تحت حکومت ترودو خراب است.” او همچنین هرگونه ایده‌ای درباره منطقه‌گرایی آمریکای شمالی را نادیده می‌گیرد. در پاسخ به این سوال که آیا کانادا باید توافقی جداگانه با ایالات متحده به دور از مکزیک امضا کند، او تأکید کرد: “اولاً، من تنها به کانادا اهمیت می‌دهم و می‌خواهم کشورمان در اولویت باشد. ثانیاً، ایالات متحده مسئول بیش از ۶۰ درصد تجارت ماست و ما با این کشور بیشتر از باقی جهان مبادله داریم. من هر کاری لازم باشد انجام می‌دهم تا این رابطه را در اولویت حفظ و محافظت کنم.”
شینباوم و ترودو هر دو در حال نمایش مبارزات سیاسی خود در عرصه داخلی هستند، اما تفاوت اصلی در این است که ترودو در یک موقعیت سیاسی بسیار حساس قرار دارد، در حالی که شینباوم به تازگی پیروزی قاطعی را با تأیید ۷۰ درصدی از سوی مردم تجربه کرده است.
در حالی که بحث‌های سیاسی در این زمینه ادامه دارد، توافق‌های تجاری عمدتاً با مشارکت گسترده بخش خصوصی شکل می‌گیرند. دیگو مروکین، پژوهشگر مرکز ویلسون در موسسه مکزیک و موسسه کانادا، اظهار داشت که “تفاوت زیادی بین آنچه بخش خصوصی در کانادا درباره توافقنامه USMCA فکر می‌کند و آنچه برخی سیاستمداران به‌صورت علنی درباره‌اش می‌گویند وجود دارد.” او به یادآوری وضعیت مشابهی بین کانادا و مکزیک اشاره کرد و گفت: “این اولین بار نیست که این کار را انجام می‌دهیم. در سال ۲۰۱۸ نیز چنین وضعیتی را تجربه کردیم و به نظر می‌رسد استراتژی تقسیم و تسلط در آن زمان کارساز نبود.”
مروکین همچنین ابراز امیدواری کرد که این بار نیز چنین استراتژی‌ای موثر نباشد زیرا “ما وقتی با هم هستیم قوی‌تر هستیم” و برای دو حزب کوچک‌تر بهتر است که با هم همکاری کنند تا بتوانند امتیازات توافق را به درستی متعادل کنند.
در سال ۲۰۱۸، کانادا از مذاکرات کنار گذاشته شده بود و ایالات متحده و مکزیک به توافق نزدیک می‌شدند، اما در نهایت سه طرف گرد هم آمدند. منافع ایالات متحده نیز می‌تواند با یک توافق سه‌جانبه بهتر تأمین شود، به‌ویژه اینکه مکزیک و کانادا بزرگ‌ترین بازارهای صادراتی ایالات متحده هستند. ترامپ ممکن است تحت فشار داخلی قرار گیرد تا تنش‌های خود را کاهش دهد، به‌خصوص از ایالت‌های مرزی که بیشتر به صادرات USMCA وابسته‌اند.
تجارت میان مکزیک و کانادا به ایجاد میلیون‌ها شغل در ایالت تگزاس کمک می‌کند. نماینده هوآکین کسترو (D-Texas) اظهار داشت که اگر ترامپ تصمیم به آغاز یک جنگ تجاری با متحدان ما بگیرد، دولت او این مشاغل را در معرض خطر قرار خواهد داد. کانادا به عنوان تولیدکننده اصلی نفت و همکار ناتو، رابطه‌ای فراتر از تجارت با ایالات متحده دارد. همچنین، مکزیک قادر نخواهد بود به اهداف خود در زمینه مهاجرت و امنیت دست یابد یا به رشد بازار برای کالاها و خدمات آمریکایی ادامه دهد، مگر اینکه اقتصادش به شکلی پایدار رشد کند.
اگر فرصتی برای گفت‌وگو با رئیس‌جمهور ترامپ درباره انرژی داشته باشیم، نخستین نکته‌ای که می‌خواهم مطرح کنم این است که ما رابطه‌ای بسیار وابسته با مکزیک در حوزه انرژی داریم که منبعی بزرگ از رفاه و امنیت انرژی برای ایالات متحده به شمار می‌رود. دیوید گلدوین، مشاور بین‌المللی انرژی، تأکید کرد که انرژی برای رفاه مکزیک ضروری است و در عین حال، رفاه مکزیک نیز برای امنیت ملی ایالات متحده اهمیت دارد. مکزیک نیازمند ایجاد اقتصادی ثروتمند است که بتواند رشد اقتصادی و اشتغال کافی برای شهروندانش فراهم کند و محیطی را ایجاد کند که شرکت‌ها بتوانند کالاهایی را برای ایالات متحده تأمین کنند. این امر می‌تواند فشار مهاجرت را کاهش دهد، قدرت کارتل‌ها را تضعیف کند و میزان تجارت بین دو کشور را افزایش دهد؛ زیرا یک مکزیک ثروتمند می‌تواند حجم زیادی از محصولات را از ایالات متحده خریداری کند و بدون درآمد ملی نمی‌تواند این کار را انجام دهد.
