اولین قدم‌ها زیر ذره‌بین دانشمندان: نقش شگفت‌انگیز ژن‌ها در راه رفتن کودک
زمانی که نوزادان اولین قدم‌های خود را برمی‌دارند – چه در 9 ماهگی باشد، چه در 15 ماهگی – همیشه لحظه‌ای هیجان‌انگیز و تعیین‌کننده در رشد کودک است. اما طبق پژوهشی جدید، این زمان ممکن است بیش از آنچه تصور می‌شد، به ژنتیک وابسته باشد.
محققان دریافتند که 11 نشانگر ژنتیکی می‌توانند حدود 25 درصد تفاوت سنی در شروع راه رفتن نوزادان را توضیح دهند. این تحقیق، که در Nature Human Behaviour منتشر شده، داده‌های نزدیک به 71 هزار کودک از نروژ، هلند و بریتانیا را بررسی کرده است.
البته عوامل زیادی بر زمان راه رفتن تأثیر دارند: وزن و قد کودک، زمان تولد (زودرس یا کامل)، فرصت تمرین، تغذیه و محیط خانوادگی. اما این پژوهش نشان می‌دهد که حتی در شرایط یکسان، ژن‌ها نیز نقش چشمگیری دارند.
پروفسور آنجلینا رونالد، روانشناس و متخصص ژنتیک از دانشگاه سوری انگلستان، به Euronews Health گفت: والدین می‌توانند محیطی حمایتی ایجاد کنند، اما کنترل صد در صدی ندارند. ژن‌ها هم در این مسیر نقش دارند.
جالب آن که، ژن‌هایی که با زمان شروع راه رفتن مرتبط هستند، با ژن‌های مربوط به اندازه مغز و چین‌خوردگی‌های سطح مغز (که با عملکرد شناختی مرتبط‌اند) هم‌پوشانی دارند. همچنین، این ژن‌ها با ژن‌های موثر در اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD) نیز در ارتباط‌اند. فرضیه محققان این است که نوزادان پرتحرک‌تر و با دامنه توجه کوتاه‌تر ممکن است زودتر شروع به حرکت کنند و بیشتر تمرین راه رفتن داشته باشند.
در عین حال، تأخیر قابل توجه در راه رفتن (مثلاً بعد از 18 ماهگی) می‌تواند نشانه‌ای اولیه از مشکلات رشد ذهنی باشد. به همین دلیل، این یافته‌ها می‌توانند در درک بهتر سیر تکامل حرکتی کودکان بسیار مهم باشند.
پروفسور رونالد می‌گوید: ژن‌هایی که بر زمان راه رفتن تأثیر می‌گذارند، احتمالاً در توسعه بسیاری از جنبه‌های دیگر نیز نقش کلیدی دارند.
گام بعدی تیم تحقیقاتی، بررسی تعامل بین ژنتیک و محیط است تا مشخص شود کدام شرایط بهترین زمینه را برای رشد سالم کودک فراهم می‌آورد. اما تا آن زمان، والدین باید بدانند که زود یا دیر راه رفتن همیشه نگران‌کننده نیست.
رونالد در پایان می‌گوید: ما اغلب به کودکانی که سریع‌تر پیشرفت می‌کنند اهمیت بیشتری می‌دهیم، اما احتمالاً مزایایی هم در دیرتر راه رفتن وجود دارد – همان‌قدر که در زود راه افتادن هست.
