اعتیاد خاموش: چرا باید نگران استفاده بیش از حد کودکان از تکنولوژی باشیم؟
مطالعه جدید در آمریکا نشان می‌دهد آنچه باید والدین را نگران کند، نه مدت‌زمان استفاده کودکان از موبایل و شبکه‌های اجتماعی، بلکه نشانه‌های اعتیاد به این فناوری‌هاست. این تحقیق، بیش از 4000 کودک 9 تا 10 ساله را به مدت چهار سال مورد بررسی قرار داده است.
مطالعه نشان داد مدت‌زمان استفاده از تلفن همراه، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های ویدیویی به تنهایی باعث بروز علائم اضطراب، افسردگی، پرخاشگری یا تمایل به خودکشی نمی‌شود. بلکه مساله نگران‌کننده، اختلالی است که استفاده اعتیادگونه و بیش از حد، در انجام تکالیف مدرسه، وظایف خانوادگی و سایر فعالیت‌های زندگی ایجاد می‌کند.
تقریباً نیمی از شرکت‌کنندگان، مسیر استفاده اعتیادگونه از موبایل را طی کرده بودند و بیش از 40 درصد نیز در مسیر اعتیاد به بازی‌های ویدیویی قرار داشتند. کودکانی که استفاده آن‌ها از موبایل و شبکه‌های اجتماعی در سطح بالا یا در حال افزایش بود، دو تا سه برابر بیشتر از دیگران در معرض خطر رفتار یا افکار خودکشی بودند. همچنین، دختران بیشتر در معرض اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و پسران بیشتر درگیر اعتیاد به بازی‌های ویدیویی بودند.
دکتر ملیسا گرینبرگ، روانشناس مرکز روان‌درمانی پرینستون، پیشنهاد می‌دهد:
- مرزهای مشخصی برای استفاده از تکنولوژی در خانه تعریف کنید.
-
- زمان‌هایی بدون صفحه‌نمایش )مثلاً در وعده‌های غذایی یا قبل از خواب) را در برنامه خانواده قرار دهید.
- توافق‌نامه‌ای بین والدین و فرزندان درباره استفاده از دستگاه‌ها تنظیم شود که شامل ساعات مجاز و پیامدهای تخطی از قوانین باشد.
- با کودکان در مورد اعتیاد به صفحه‌نمایش صحبت کنید.
او تأکید دارد که والدین باید با الگوسازی، رابطه‌ای متعادل با دستگاه‌های خود داشته باشند و حتی برای فعالیت‌های بدون صفحه‌نمایش مانند پیاده‌روی، تماشای غروب، یا وقت‌گذرانی با دوستان، برنامه‌ریزی کنند.
از جمله نشانه‌های اعتیاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده وسواسی و بی‌وقفه، حتی در زمان‌های نامناسب مانند مدرسه یا نیمه‌شب
- ناتوانی در رعایت محدودیت‌های زمانی
- عصبانیت یا اضطراب در هنگام نبودن دستگاه
- پنهان‌کاری درباره استفاده از صفحه‌نمایش
- افت عملکرد تحصیلی یا بی‌میلی به فعالیت‌های حضوری با دوستان
- کم‌خوابی و علائم مرتبط مانند خستگی، تحریک‌پذیری یا افسردگی
اگر کودک معتاد شده، چه کنیم؟
گرینبرگ توصیه می‌کند اگر فرزندتان نشانه‌هایی از اعتیاد نشان می‌دهد، با همدلی و بدون سرزنش با او صحبت کنید. هدف باید آموزش باشد، نه تنبیه. با کودک گفت‌وگو کرده، دلایل استفاده زیاد او را کشف کنید، برنامه‌ریزی مجدد داشته باشید و در صورت لزوم، از متخصص سلامت روان کمک بگیرید.
