هوش مصنوعی قدرتمند است، اما هرگز جای پزشک شما را نمی‌گیرد!
هوش مصنوعی (AI) با سرعتی بی‌سابقه در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های جهان گسترش یافته است. تاکنون بیش از هزار ابزار مرتبط با سلامت توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شده و دوسوم پزشکان اعلام کرده‌اند که از این فناوری استفاده می‌کنند. از تفسیر آزمایش‌های خون و تصاویر پزشکی گرفته تا کشف داروهای جدید و پاسخگویی به بیماران، AI فرصت‌های چشمگیری برای تحول در نظام درمانی فراهم کرده است.
این فناوری می‌تواند بار اداری پزشکان را کاهش دهد، درمان‌های دقیق‌تر پیشنهاد کند و حتی ناهنجاری‌هایی را آشکار سازد که از دید انسان پنهان می‌ماند. همچنین بیماران می‌توانند از آن برای یافتن آزمایش‌های بالینی، زمان‌بندی قرار ملاقات‌ها و هشدار درباره عوارض دارویی بهره‌مند شوند.
با این حال، AI بی‌خطا نیست. مطالعات نشان داده‌اند که می‌تواند منجر به تشخیص‌های اشتباه شود یا مهارت پزشکان را تضعیف کند. برای نمونه، ابزاری تأییدشده توسط FDA در تشخیص خونریزی مغزی کمک‌کننده بود، اما هشدارهای کاذب زیادی ایجاد کرد؛ بنابراین پژوهشگران توصیه می‌کنند که چنین ابزارهایی تنها نقش «نظر دوم» را داشته باشند.
نمونه دیگر مربوط به کولونوسکوپی است؛ پزشکان با کمک AI پولیپ‌های بیشتری یافتند، اما پس از کنار گذاشتن ابزار، توانایی آنها در تشخیص ضایعات پیش‌سرطانی کاهش یافت. این پدیده، «کاهش مهارت» نام دارد و نشان می‌دهد وابستگی بیش از حد به ماشین می‌تواند تمرکز انسانی را کم‌رنگ کند. همچنین افزایش «بار شناختی» خطر دیگری است؛ زیرا استفاده مداوم از AI توانایی تفکر انتقادی پزشکان را کاهش می‌دهد؛ همان‌طور که رانندگان با اتکا به نقشه‌های دیجیتال، مهارت جهت‌یابی طبیعی خود را از دست می‌دهند.
بنابراین آینده پزشکی در جایگزینی پزشکان با الگوریتم‌ها نیست، بلکه در طراحی ابزارهایی است که قضاوت انسانی را تقویت کنند. تجربه نشان داده است ابزارهایی مانند گوشی پزشکی یا آزمایش خون توان پزشکان را افزایش داده‌اند، نه اینکه جای آنها را بگیرند. معیار روشن باید این باشد: آیا AI پزشکان را دقیق‌تر و هوشیارتر می‌کند یا آنها را منفعل و کم‌توجه؟ تنها در حالت نخست می‌توان به هم‌افزایی واقعی انسان و ماشین امید داشت.
