زندگی روی حالت خودکار: چرا کمتر از آنچه فکر می‌کنید کنترل زندگی‌تان را در دست دارید؟
پژوهشی تازه نشان می‌دهد که بیشتر کارهای روزمره ما نه با تصمیم آگاهانه، بلکه از روی عادت انجام می‌شود. بر اساس مطالعه‌ای مشترک از دانشگاه‌های «سوری»، «کارولینای جنوبی» و «کوئینزلند مرکزی»، حدود 65 درصد رفتارهای روزانه به‌صورت خودکار و بدون فکر قبلی رخ می‌دهد؛ چیزی شبیه «زندگی روی حالت اتوپایلوت. »
به گفته متخصصان، این الگو چندان عجیب نیست؛ زیرا بسیاری از کارهای روزمره، از مسواک زدن تا رفتن سر کار، تکراری‌اند و مغز با خودکار کردن آنها انرژی ذهنی را برای تصمیم‌های مهم‌تر ذخیره می‌کند. در واقع، این میان‌بُر ذهنی باعث می‌شود بتوانیم روی مسائل بزرگ‌تر تمرکز کنیم.
اما پرسش اساسی این است: آیا عادت‌های ما به نفع‌مان عمل می‌کنند یا برعکس ما را گرفتار می‌سازند؟ به‌گفته کارشناسان رفتارشناسی، هر عادت از سه جزء تشکیل می‌شود: نشانه (یا محرک)، رفتار و پاداش. مثال ساده‌اش خستگی هنگام کار است که ما را به سمت گوشی می‌کشاند و پاداش آن، رهایی کوتاه‌مدت از کسالت است. اگر این الگو بارها تکرار شود، ذهن آن را به‌عنوان «میان‌بُر مفید» ذخیره می‌کند، حتی اگر در عمل به ضررمان باشد.
خبر خوب اینکه می‌توانیم همین مکانیزم را برای ایجاد عادت‌های سالم به‌کار بگیریم. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند نخست الگوهای ناخودآگاه خود را شناسایی کنید و محرک‌هایشان را بشناسید. سپس به جای شکستن عادت‌ها، آنها را بازطراحی کنید: مثلاً همراه با قهوه عصرانه به‌جای صرف شیرینی، پیاده‌روی کنید.
روش‌های ساده اما مؤثر دیگر نیز وجود دارد:
- فراهم کردن شرایط آسان‌تر برای انتخاب سالم‌تر (مثل گذاشتن میوه مقابل دید)
- استفاده از لذت و پاداش (مثل گوش دادن به موسیقی محبوب هنگام ورزش)
نکته پایانی این است که تغییرات بزرگ زندگی، از نقل مکان تا شروع یک شغل جدید، فرصت‌های طلایی برای بازنویسی عادت‌ها هستند. پس اگرچه بسیاری از کارهای ما بصورت «خودکار» پیش می‌روند، هنوز هم می‌توانیم فرمان را در دست بگیریم.
