دیابت نوع پنج؛ بیماری پنهانی در بدن‌های لاغر
دیابت نوع 5، شکل تازه‌شناسایی‌شده از دیابت، اکنون توجه جهانیان را به خود جلب کرده است؛ نوعی بیماری که بی‌سر و صدا جوانان و نوجوانان لاغر و دچار سوءتغذیه را، به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد و متوسط مانند هند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) به‌تازگی این بیماری را در هفتاد و پنجمین کنگره جهانی دیابت در بانکوک (آوریل 2025) به‌عنوان یک نوع مستقل دیابت به رسمیت شناخت.
دیابت نوع 5 چیست؟
برخلاف دیابت نوع 1 که منشأ خودایمنی دارد یا دیابت نوع 2 که معمولاً ناشی از چاقی و سبک زندگی ناسالم است، دیابت نوع 5 نتیجه جهش ژنتیکی است که عملکرد پانکراس را در تولید انسولین مختل می‌کند. این بیماری عمدتاً در نوجوانان و جوانان دچار سوءتغذیه با شاخص توده بدنی (BMI) پایین‌تر از 18.5 دیده می‌شود و به همین دلیل اغلب دیر تشخیص داده شده یا با انواع دیگر اشتباه گرفته می‌شود.
دکتر نیهال توماس، استاد غدد درون‌ریز در کالج پزشکی CMC هند، می‌گوید این بیماری سال‌ها وجود داشته اما به‌صورت رسمی شناسایی نشده بود. او یادآور می‌شود که این نوع دیابت ابتدا در جاماییکا در سال 1955 تحت عنوان دیابت نوع J شناخته شد و بعدها در سال 1985، سازمان جهانی بهداشت آن را “دیابت مرتبط با سوءتغذیه” نامید، ولی در سال 1999 این عنوان به دلیل نبود شواهد کافی حذف شد.
در بیماران نوع 5، میزان انسولین بسیار پایین است، حتی کمتر از بسیاری موارد دیابت نوع 2 و تنها کمی بالاتر از دیابت نوع 1. همچنین، برخلاف نوع 2، تولید گلوکز توسط کبد در این بیماران بسیار پایین‌تر است. رژیم غذایی این بیماران معمولاً فاقد پروتئین، فیبر و ریزمغذی‌های حیاتی است و آن‌ها چربی بدن بسیار کمی دارند.
بیماری‌ای که از رحم آغاز می‌شود
دکتر یاجنیک از بیمارستان KEM در پونه می‌گوید ریشه این بیماری می‌تواند به دوران جنینی برگردد. سوءتغذیه مادر در دوران بارداری و تداوم آن پس از تولد، احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهد. برخلاف دیابت نوع 2 که نتیجه تغذیه بیش از حد است، دیابت نوع 5 نتیجه تغذیه ناکافی است.
درمان و آینده
درمان اصلی دیابت نوع 5 بر پایه تغذیه غنی از پروتئین، چربی‌های سالم و کربوهیدرات‌های کافی است. بسته به شرایط هر فرد، ممکن است از انسولین یا داروهای خوراکی نیز استفاده شود. اکنون گروه کارشناسان بین‌المللی در حال تدوین دستورالعمل‌های جهانی برای تشخیص و درمان این نوع دیابت هستند.
